Yönlendirilebilir Yatay Sondaj Nasıl Yapılır

YÖNLENDİRİLEBİLİR YATAY SONDAJ NASIL YAPILIR ?

Yönlendirilebilir yatay sondaj çalışması yapılacak bölgede öncelikle keşif yapılmalıdır. Bu keşifte alt yapıdaki mevcut hatlar tespit edilmeli, zemin bilgisi öğrenilmeli, makinenin kurulumunun yapılacağı yer belirlenmeli ve borunun geçirileceği pilot delgi güzergahını planlamalıyız.

Planlanan projeye başlamadan önce iş için gerekli ekipmanların ve materyallerin hazırlanması gereklidir. Çalışma sahasına gitmeden önce yönlendirilebilir yatay sondaj makinesinin genel kontrollerinin yapılması gerekir. Hidrolik hortumların kontrolü ve bazı mekanik parçaların yağlanması vb. Sondaj karışımlarının yapıldığı mikser ünitesi, borular ve ihtiyaç duyulacaksa boru kaynak makinesinin hazır edilmelidir.

Üç farklı tip delgi ucu bulunmaktadır.Yumuşak zemin delgi ucu (toprak), orta sert zemin delgi ucu (grovak), sert zemin delgi ucu (kaya). Çalışma yapılacak alandaki zemine göre uygun delgi ucu seçimi yapılır. Delgi ve boru çekme esnasında suya karıştırılacak gerekli sondaj katkılarını da belirleyip hazırlamamız gerekir. Bunlar bentonit ve beraberinde suyun sertliğini azalmak için soda gibi karışımlardır. Suyla birlikte yapılacak karışım zeminin durumuna göre belirlenmektedir. Doğru karışımı yapmak önemlidir. Doğru karışım, pilot delgi esnasında pilot deliğin istenilen şekilde oluşturulmasını sağlarken aynı zamanda boru çekmek için genişletme başlıklarıyla oluşturulan tünelin stabil kalması yani çökmemesi için çok önemlidir. Doğru şekilde tünel oluşturulduğunda boru tünelin içerisinden yüzdürülerek rahatça zemin altına çekilir. Bu durum makinenin yüke binmesinin ve yıpranmasının önüne geçerken aynı zamanda borunun zorlanmadan ve çok daha hızlı bir şekilde zemin altına çekilmesini sağlar. Sondaj karışımlarının diğer bir faydası ise sondaj ekipmanlarının yıpranmasını önlemesidir.

Tüm ekipmanlar hazırlanıp iş güvenliği önlemleri alındıktan sonra çalışma yapılacak alanda önceden belirlediğimiz lokasyonayönlendirilebilir yatay sondaj makinesi kurulur. Bazen giriş deliğinin açılmasını kolaylaştırmak için ufak çaplı bir giriş çukuru açmak gerekebilir. Pilot delik delgi ucu saat 6 yönünde gönderilerek başlar.Pilot delik, girişten çıkışa planlanan hizalama boyunca delinir. Planlanan yol mümkün olan en az eğime sahip olmalıdır. Bu, delgi ucunun ömrünü uzatır ve tünel oluşturma esnasında genişletme başlıklarını ve boruyu geri çekme sorunlarını en aza indirir.

Yönlendirilebilir yatay sondaj makinesiyle pilot delik oluşturulurken yön, eğim, derinlik ve delgi ucunun mevcut konum bilgilerini, delgi ucunun içerisine yerleştirilen bir verici sayesinde öğreniriz. Bu sistemde 1 adet verici, 1 adet alıcı ve 1 adette makine operatörünün önünde bulunan görüntü ekranı mevcuttur. Delgi ucunun içerisinde bulunan verici yer altındayken sinyali alıcıya iletir. Alıcı cihazını kullanan kişi sinyaller doğrultusunda vericinin konumunu tespit eder. Bu bilgiler alıcı ekranıyla eş zamanlı olarak makine operatörünün önünde olan görüntüleme ekranına da yansır. Makine operatörü bu bilgiler doğrultusunda pilot delgiyi tamamlar.

Pilot delgi tamamlandıktan sonra çıkış notasında bulunan delgi ucu sökülür ve genişletme başlığı takılır. Zemin genişletme başlığı, çekilecek borunun çapına, yapılan pilot delginin uzunluğuna ve zemin koşullarına bağlı olarak seçilir. Duruma göre küçük çaplı genişletme başlıklarıyla zemin genişletilmeye başlanır. İhtiyaç duyulursa zemin genişletme işlemi birkaç kez genişletme başlıklarının çapları arttırılarak tekrarlanır. Genişletme başlığı zemin altında dönerek parçalama işlemi yapar. Zemin genişletilirken tünel içerisindeki malzemenin boşaltılması ve istenilen tünelin oluşturulması için genişletmeyle eş zamanlı olarak basınçlı suyla birlikte sondaj katkıları zemine püskürtülür.

Genişletme işlemi tamamlandıktan sonra boru veya boruların ucuna boru tutma aparatı monte edilir. Bu aparat veya aparatlar zemin genişletme başlığına bağlanır. Sonrasında boru veya borular zemin altına çekilir. Yönlendirilebilir yatay sondaj makinesiyle boru çekme işlemi başladıktan sonra hiçbir şekilde bekleme yapılmadan boru çekme işlemi tamamlanmalıdır. Aksi halde boru takılma ve gelmeme riski artacaktır.